Hidrosefali beyinde aşırı su birikmesi olarak bilinmektedir. Su ile kastedilen beyin-omurilik sıvısıdır. Beyin omurilik sıvısının beynin bazı odacıklarında miktarının artması kafa içindeki basıncın yükselmesine, beynin zarar görmesine ve hidrosefali klinik bulgularının ortaya çıkmasına neden olur. Beyin omurilik sıvısı sürekli olarak üretilir ve geri emilir. Beyin ve omurilik etrafında dolanarak darbelere karşı korur, beynin beslenmesine ve atıkların taşınmasına yardımcı olur. Erişkin bir insanda günde 500 ml kadar sıvı üretilir. Herhangi bir zamanda ortalama 150 ml kadar beyin omurilik sıvısı vardır. Yani bu sıvı 24 saatte yapım ve geri emilim ile üç defa değişir.
Hidrosefali kimlerde görülür?
Hidrosefali her yaşta görülebilir, ancak sıklıkla çocuklarda ve yaşlılarda (60 yaşın üzerinde) olur. Yaklaşık 500 çocuktan birinde hidrosefali görülmektedir. Bu hastaların çoğunda tanı doğumda, doğum öncesinde veya erken bebeklikte konulmaktadır.
Hidrosefali neden meydana gelir?
En sık görüldüğü yeni doğanlarda; kendiliğinden gelişen beyin içi kanamalar ve miyelomeningosel gibi omurilik gelişim bozuklukları ile ortaya çıkar. İlerleyen yaşla beraber kafa travması, beyin tümörleri, menenjit ve beyin kanamaları, yaşlılarda ise üretilen sıvının yeterli emilememesine bağlı olarak (normal basınçlı hidrosefali) görülebilir.
Hidrosefali belirtileri nelerdir?
Hidrosefali bulguları kişiden kişiye ve yaşa göre değişiklik gösterir. Sık rastlanan bulgular şöyle sıralanabilir:
- Yenidoğanda (0-2 ay): Baş akranlarına göre büyük olur, kafa derisi incelir ve damarlar belirginleşir. Kusma, huzursuzluk, gözlerin aşağıya kayması, nöbetler veya iletişimin kurulamaması eşlik eder.
- Çocuklarda (2 ay ve üstü): Baş anormal büyük olur, baş ağrısı, bulantı, kusma, ateş, çift görme, huzursuzluk, yürüme veya konuşmada gerileme, iletişim bozukluğu, duyu-motor fonksiyonlarda kayıp, nöbetler görülür. Daha büyük çocuklarda uyanık kalmada veya uyanmada zorluk, öğrenme güçlüğü ve idrar kaçırma olabilir.
- Orta yaşlı erişkinlerde: Baş ağrısı, uyanmada veya uyanık kalmada zorluk, denge bozukluğu, idrar kaçırma, kişilik değişikliği, bunama, görmede bozukluk görülür.
Yaşlılarda: İletişim güçlüğü, yürümede dengesizlik, bunama, baş ağrısı, idrar kaçırma şikayetleri olur.
Hidrosefali tanısı nasıl konulur?
Anne karnındayken rutin takipler sırasında ultrasonografi ile, yenidoğan döneminde beyin ultrasonografisi ile, bıngıldak kapandıktan sonra bahsedilen şikayetleri bulunan ve hidrosefaliden şüphe edilenlerde beyin tomografisi ve beyin MRG ile tanı konulabilir. Ayrıca bu tetkiklerle hidrosefalinin nedeni ve izlenecek tedavi yolu da belirlenir. Çocuklarda başın büyük olması her zaman hidrosefali hastalığı olduğu anlamına gelmez. Ancak beyin görüntüleme teknikleri kullanılarak tanı kesinleştirilir. Tanı bebek anne karnındayken konulursa gebelik yürürlükteki yasalara göre ancak hastanelerdeki etik kurul heyetinin kararı ve onayı ile sonlandırılabilir.
Hidrosefali nasıl tedavi edilir?
Hidrosefali hastalığının ilaçlarla tedavisi mümkün değildir. Sadece beyin ve sinir cerrahisi uzmanları tarafından yapılacak cerrahi girişimlerle iyileştirilebilir. Seçilecek cerrahi girişim şekilleri hidrosefalinin altta yatan sebebine göre farklılık gösterir.
Eğer beyin-omurilik sıvısının dolaşımının bozulmasına yol açan bir tıkanıklık varsa tıkanıklığın sebebine (tümör, kist vb..) yönelik cerrahi tedavi uygulanabilir. Tıkanıklık açılamıyorsa beyin-omurilik sıvısının beyin içi dolaşım yolları cerrahi girişimlerle değiştirilebilir.
Şant tedavisi nedir?
Hastaların çoğunluğunda beyin-omurilik sıvısının dolaşımını eski haline getirmek mümkün olmadığı için sıvının beyinden başka bir vücut boşluğuna aktarımı sağlanmalıdır. Bu şekilde beyinde su basıncı azaltılırken vücudun bu suyu tekrar kullanması mümkün olur. Dolayısıyla su ve elektrolit kaybı olmaz. İşlem için şant adı verilen silikon ince bir boru kullanılır. Beyin omurilik sıvısının kontrollü olarak ve tek yönlü çalışması için ayrıca bir pompası vardır. Sistemin tamamı cilt altındadır ancak bebeklerde dışardan bakıldığında fark edilebilir. Bebek büyüdükçe daha zor fark edilir hale gelir. Çocuklarda ve yetişkinlerde ise elle muayene edildiğinde cilt altındaki boru hissedilebilir.
Şant uygulanan hasta normal bir hayat sürebilir mi?
Hidrosefali nedeniyle tedavi edilen hastaların önemli bir kısmı normal hayatlarını sürdürebilirler. Genellikle şant tedavisinin ardından hastanın şikayetleri bir süre sonra düzelir. Ancak beyin dokusunda kalıcı hasar meydana gelmişse hastanın bazı fonksiyonları yerine gelmeyebilir. Görme ve zekâ gibi fonksiyonların düzelmemesinin en önemli sebebi tedavinin gecikmesidir.
Tanı anne karnındayken konulursa nasıl bir tedavi uygulanır?
En sık uygulanan yöntem bebeğin mümkün olduğunca erken dönemde doğurtulup hemen ameliyatının yapılmasıdır.
Şant tedavisi sırasında beyin tomografisi veya MR çekilebilir mi?
Kafa grafisi ve tomografi şant sistemine zarar vermez. MR tetkiki için şant tipinin uygun olması şarttır. Basınç ayarı dışardan yapılabilen ve manyetik alandan etkilenen şant varsa, MR tetkiki yapılmadan önce hekime danışmak gerekir.
Şant tedavisi ne kadar sürer?
Beynin şant sistemine bağımlılığı uzun yıllar devam edebilir. Hastaların çoğunda şant ihtiyacı ömür boyu devam etmektedir. Hastaların çoğunda problem yoksa şantın çıkartılması önerilmez.
Çocuğu ya da yakını şant tedavisi gören kişiler nelere dikkat etmeli?
Ameliyat yerinde ve şant hattı üzerinde kızarıklık ve hassasiyet varsa; hastada huzursuzluk, bulantı, kusma, baş ağrısı, çift görme, ateş, karın ağrısı oluştuysa; havale geçiriyorsa ve ameliyat öncesi şikayetler tekrarlıyorsa mutlaka hemen hekime başvurulmalıdır. Sorunlar erkenden fark edilip düzeltilmezse ölüme kadar gidebilecek kötü sonuçlar ortaya çıkabilir. Şanta bağlı sorunlar çok hızla, bazen saatler içinde gelişebilir. Herhangi bir şüphe durumunda oturduğunuz yere en yakın beyin ve sinir cerrahisi merkezine ve/veya ameliyatı yapan hekime ulaşmanız hayati önem taşımaktadır.
Egepol Hastanesi, İzmir’de tercih edilen, güvenilir ve saygın sağlık kurumlarındandır. Profesyonel kadrosu ve modern medikal ekipmanlarıyla hastalarına güvenilir tedavi seçenekleri sunar. Hasta bakımı ve takibinde de ön plana çıkan Egepol hastanesi, hasta odaklı yaklaşımı ve etik değerlere bağlılığı ile de tanınmaktadır. Sağlık sorunlarınıza çözüm bulmak ve uzman bir bakım almak için Egepol Hastanesi her zaman yanınızda. Size en iyi sağlık hizmetini sunmak için buradayız.