Parkinson Hastalığında Rehabilitasyon

Parkinson beyin dokusundaki bazı merkezlerin bilinmeyen nedenlerle bozulması sonucu ortaya çıkan kronik bir sinir sistemi hastalığıdır. Daha çok 65 yaşın üzerindeki kişilerde görülür, yaş ilerledikçe görülme sıklığı artar.

Belirtileri nelerdir?

• El ve ayaklarda titreme
• Hareketlerde yavaşlık
• Kas ve eklemlerde sertlik (rijidite)
• Duruş ve yürüyüş bozukluğu
• Bunların dışında hastaların yüzündeki mimikler azaldığından maske takmış gibi görünümü olabilir. Hastalık yavaş başlar ve sinsi bir şekilde ilerler. Önce bir kol veya bacakta başlayabilir, zamanla diğer taraflara da yayılır ve tüm gövdeyi etkileyebilir.
• Hastalar kısa ve kesik adımlarla, aceleci bir tarzda yürüyebilir. Fakat yürümeyi başlatmakta ve dönüşlerde, yürürken konuşmakta zorluk çekerler. Konuşmaları monoton ve düşük seslidir. Zamanla yutma zorluğu, zeka bozuklukları, iştahsızlık, kilo kaybı, bulantı ve depresyon belirtileri gelişebilir.

Tanısı nasıl konulur?

Parkinson hastalığının tanısının konulmasının tek yolu Nöroloji uzmanı tarafından yapılacak fizik muayenedir.

Nasıl tedavi edilir?

Parkinson hastalığı teşhis edildikten sonra ilaç tedavisine başlanması gerekir. Son yıllarda bu hastalığın gelişmesini yavaşlatan, belirtileri hafifleten yeni ilaçlar bulunmuştur. Bu tedaviler hastaların günlük yaşamlarını önemli ölçüde kolaylaştırmış, yaşam sürelerini uzatmıştır. İlaç tedavisinin planlama ve takibi, gerekli incelemeler yapıldıktan sonra bir Nöroloji uzmanı tarafından yapılmalıdır.

Parkinson tedavisinde fizik tedavi’nin yeri nedir?

Parkinsonda tek başına ilaç tedavisi yeterli değildir. Tanı konulup ilaç tedavisine başlandıktan sonra hastaların geniş kapsamlı bir fizik tedavi ve rehabilitasyon programına alınmaları gerekir. Rehabilitasyonun amacı, hastalığa bağlı fonksiyon kayıplarını azaltmak, günlük yaşamla ilgili sıkıntıları ortadan kaldırmak ve istenmeyen olumsuz gelişmeleri engellemektir. Rehabilitasyonda başlıca şu sorunlarla ilgilenmek gerekir:

• Eklem hareketlerini geliştirmek
• Denge ve yürüme kusurlarını gidermek
• Kol ve bacaklardaki titreme ve sertlikleri (rijidite) azaltmak
• Günlük yaşantıyla ilgili aktiviteleri geliştirmek
• Konuşma bozukluğunu düzeltmek
• Genel kondisyonu iyileştirmek

Fizik tedavide hangi tedaviler uygulanır?

Bu amaçlar doğrultusunda kapsamlı bir rehabilitasyon programı yapılarak tedaviye başlanır. Egzersiz salonunda fizyoterapistler tarafından yaptırılan tedavi egzersizlerinin yanı sıra denge, yürüme ve koordinasyon eğitimleri uygulanır. Dik duruş, düzgün yürüme, oturup kalkma, emniyetli olarak yere düşme, yerden kalkma egzersizleri yaptırılır.

Ek olarak havuz içinde hidroterapist eşliğinde denge ve yürüme eğitimi yapılabilir. Ergoterapist adı verilen iş ve uğraşı terapistleri tarafından günlük yaşantıyla ilgili eğitimler verilir. Bu eğitim sürecinde imkan varsa yürümeyle veya el rehabilitasyonu ile ilgili robot teknolojisinden yararlanılabilir. Yürüme ve el- kol robotları öğrenmeyi kolaylaştırdığı gibi, hastanın gelişimini yakından takip olanağını da verir.
Diğer taraftan konuşma terapisti tarafından konuşmadaki problemler giderilmeye çalışılır. Bu tedaviler sonucunda hastanın yaşam kalitesinde önemli ilerlemeler elde etmek mümkündür.

Hastanın denge aktiviteleri, yıkanma, tuvalet, kendine bakım ve ev içi aktivitelerini ne ölçüde yapabildiği yakından gözlenmelidir. Desteksiz yürüyemeyen hastalarda tekerlekli bir walker (yürüteç) yararlı olur. Kas ve eklemlerdeki sertlikleri azaltmak amacıyla sıcak uygulamalar, masaj ve germe egzersizleri yapılır.

Evde nelere dikkat etmek gerekir?

Hastanın belirli aralıklarla takip edilmesi ve klinikte öğretilen egzersizleri evde uygulaması çok önemlidir. Evde kaygan halıların kaldırılıp birkaç yere tutunma barları yaptırılabilir ve düşmeyi önlemek için gerekli diğer önlemler alınır.

Hastaların rehabilitasyon programlarına düzenli olarak devam etmeleri ve belirli aralıklarla kontrollerinin yapılması çok önemlidir. Bu ilkelere tam olarak uyulduğu takdirde hayatlarını kimseye muhtaç olmadan bağımsız bir şekilde sürdürmeleri mümkündür.

Uzm. Dr. Tufan ÖZDEM

Fizik Tedavi Rehabilitasyon