Hayatımız boyunca kontrolümüz dışında gerçekleşen ve bizi etkileyen birçok olayla karşılaşırız. Bunların en başında sevdiğimiz kişi ve kişilerin kaybı gelmektedir. Sevilen birinin kaybı sonunda yoksunluk yaşadığımız için yas tutarız. Yas süreci çok acı verici, yıpratıcı ama aynı zamanda normal ve yaşanması gereken bir dönemdir.
Yas tutan bir kişiye nasıl davranmalı?
Yas geri döndürülemeyecek bir kayıp karşısında verilebilecek en doğal tepkidir. Dolayısıyla bu süreçte kişiye duygularını yaşaması konusunda müdahale edilmemelidir. Yas tepkileri ve kişinin duyguları bazen depresyon tepkilerine benzemektedir. Fakat bu durum normal karşılanmalı ve bireyin duygularını yaşamasına ve dışarı aktarmasına izin verilmelidir. Ancak yas süreci aradan zaman geçmesine rağmen azalmadan devam ediyorsa ve durumu kabullenme gerçekleşmiyorsa kaybın travmatik etki bıraktığı anlaşılır. Kayıptan 3-6 ay sonra kişide olumlu yönde herhangi bir değişim ve düzelme olmuyorsa veya daha şiddetli yaşıyorsa depresyondan şüphelenmek gerekir. Böyle bir durumda uzayan süreç yas kapsamından çıkar ve müdahale edilmesi gerekir.
Yas sürecindeki kişi nasıl davranır?
Yas ve kayıp kişi üstünde yıkıcı, üzücü ve etkisi uzun süren etkiler yaratır. Bu süre içinde bireyler sosyal ortamdan uzaklaşabilir, iş ve aile yaşantıları etkilenebilir. Ancak zaman içerisinde kişide aşama aşama düzelme olması beklenir. Kişinin kaybettiği kişiyi özlemesi ve o kişiyi hatırladığında üzülmesi son derece doğaldır.
Normal bir yas süreci hangi aşamalardan geçer?
- 1. Evre: Birey bir kayıp yaşadığında ilk zamanlar bu durumu kabul etmeyip inkâr edebilir. İnkâr mutlaka davranış biçiminde görülmeyebilir. Kaybettiği insanın ölmemiş olduğuna dair istem dışı hayal, düşünce ya da çeşitli söylemler de inkâr sürecinde görülen durumlardır.
- 2. Evre: Kişi bu evrede ölümü ve kaybı kabul etmiştir. Kaybın üzüntüsünü çok derinden yaşadığı için işlevselliğinde çok fazla bozulmalar olabilmektedir. Bu durumun uzaması kişinin depresyona girme olasılığını artırmaktadır.
- 3. Evre: Bireyler ilk iki evreyi olması gerektiği gibi atlatabilirse, doğru zamanda kendiliğinden eski yaşamına, sosyal hayatına ve işlevlerine devam eder.
Ne zaman patolojik yasa dönüşür?
Yas süreci olması gerektiği şekilde ve sürede tamamlanmazsa psikolojik sorun oluşmuş demektir. Bu durumda kişide psikosomatik ağrılar, ölene ait kişisel eşyaları saklama, onlarla bir uğraş içinde olma, uzun süren suçluluk duygusu, ölen kişiyle buluşma isteği, uzun süren öfkeli davranışlar ve intihara meyil gibi durumlar ortaya çıkar.
Yas ve depresyon arasındaki fark nedir?
Yas sürecinde kişi depresyon belirtileri gösterse bile destek bulduğu zamanlarda bu etkilerde azalma gözlenir, bu belirtiler zaman içinde azalır ve bir süre sonra da ortadan kalkar. Kişi yas dolayısıyla depresyona girdiğinde ise duygularında zaman içinde değişiklik olmaz. Depresyonda kaybedilen kişiyle ilgili örseleyici duygular geçmediği gibi kötü hissetme hali yaşamın birçok yönüne yansır. Bu belirtileri uzun süreli yaşandığında bir uzmandan yardım alınması gerekir.
Uzm. Psk. Ege Ece BİRSEL
Egepol Hastanesi, İzmir’de tercih edilen, güvenilir ve saygın sağlık kurumlarındandır. Profesyonel kadrosu ve modern medikal ekipmanlarıyla hastalarına güvenilir tedavi seçenekleri sunar. Hasta bakımı ve takibinde de ön plana çıkan Egepol hastanesi, hasta odaklı yaklaşımı ve etik değerlere bağlılığı ile de tanınmaktadır. Sağlık sorunlarınıza çözüm bulmak ve uzman bir bakım almak için Egepol Hastanesi her zaman yanınızda. Size en iyi sağlık hizmetini sunmak için buradayız.
