Endometriozis, çoğunlukla multidisipliner tedavi gerektiren bir kadın hastalığıdır. Aynı zamanda çikolata kisti olarak da nitelendirilen bu rahatsızlığa kadınlarda sıklıkla karşılaşılmaktadır. Bu hastalıkla ilgilenen hekimler, hastanın sağlık durumunu ve şikayetlerini değerlendirdikten sonra tedavi planı uygulamaktadır. ,

Endometriozis Nedir?

Endometrium olarak isimlendirilen rahim içi zarının olması gereken yerden (rahim içi) başka bir bölgede oluşması endometriozis olarak nitelendirilir. Bu rahatsızlıkta rahim içi zarı; karın boşluğu, yumurtalık ya da başka bir bölgede oluşabilir.

Zarın rahim içi yerine yumurtalıkları kapması bu bölgede çikolata kisti oluşumuna neden olmaktadır. Çünkü rahim içi zarı, adet döneminde görülen kanamalarının benzerini yumurtalıklarda oluşturur. Burada biriken kan dokusu da zaman içerisinde kiste dönüşür. Kistlerin içinde biriken kan koyu kıvamda ve renkte olduğundan bunlara çikolata kisti denmiştir. Çikolata kistinin en belirgin özelliği, adet döneminde görülüp kaybolmanın yerine kalıcı halde olmalarıdır.

Endometriozis Belirtileri Nelerdir?

Endometriozis, kadınların bir kısmında şikayete neden olmasa da yaygın bazı belirtilere sahiptir. Bunlar arasında en yaygın olanı adet döneminde alt karın ve kasıklarda hissedilen şiddetli ağrıdır. Ağrıların zaman içerisinde şiddetini artırdığı, sık karşılaşılan bir şikayettir. Hastalığın diğer belirtilerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür.

  • Adet döneminde bel ve karın ağrısı
  • Cinsel ilişki esnasında veya sonrasında ağrı
  • İdrar sırasında ağrı
  • Adet döneminde aşırı kanama
  • Adet döngüsü dışında meydana gelen ara kanamalar
  • İshal ve kabızlık gibi bağırsak problemleri
  • Mide şişkinliği
  • Bulantı
  • Kısırlık

Yukarıda sıralandığı üzere endometriozis belirtileri kendi halinde geçme eğilimi gösterdiğinden çoğu kadın tarafından fark edilmemektedir. Bu hastalığın tanısı genelde kadınların bebek sahibi olmak için hekime başvurulduğu zaman yapılır.

Endometriozis Tanısı Nasıl Konulur?

Pelvik ağrı ve adet düzensizliğin nedenleriyle endometriozis tanısı için öncelikle hasta şikayetleri dinlenmektedir. Hastalığın fiziki olarak teşhis edilebilmesi içinse farklı tetkiklere başvurulur. Pelvik muayene (jinekolojik muayene) ile üreme organında bulunan anormallikler tespit edilebilmektedir.

Ultrason sayesinde, üreme organları görüntülenebilir. Bu tetkik hastalığın tanısı için yeterli olmasa da oluşan kistlerin görülmesine imkan tanır. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG), radyo dalgalarıyla dokuların detaylı görüntülerinin alınmasına imkan verir. Tanı koyma ve cerrahi planlama açısından ayrıntılı bilgi edilmesini sağlar. Laporaskopi ile de hem tanı hem de tedavi eş zamanlı olarak yapılabilir.

Endometriozis Ne Zaman Ameliyat Edilmeli?

Endometriozis, uterusun dışındaki bölgelerdeki dokuların, normalde uterusun içinde bulunan dokularla aynı gibi davranarak adet döngüsü boyunca büyüyüp küçülmelerine neden olan bir durumdur. Bu, ağrılı adet dönemleri, karın ağrısı ve kısırlığa yol açabilir. Endometriozis ameliyatı, hastanın semptomlarının şiddetine ve endometriozisin yayılma derecesine bağlı olarak gerekebilir.

Endometriozis tedavisinde ameliyatın ne zaman gerekli olduğu, hastanın semptomlarına, endometriozisin yayılma derecesine ve hastanın kısırlık gibi diğer sağlık sorunlarına bağlı olarak değişebilir. Endometriozis, ilaçlarla kontrol altına alınamıyorsa ve semptomlar devam ediyorsa, ameliyat seçeneği değerlendirilebilir. Ameliyat, endometriozisin etkilediği dokuları çıkarmayı ve ağrıyı azaltmayı amaçlar. Endometriozis cerrahisi, çoğunlukla laparoskopik cerrahi yoluyla yapılır.

Endometriozis ameliyatı, hastanın yaşına, kısırlık durumuna ve semptomlarının şiddetine bağlı olarak planlanır. Bazı durumlarda, endometriozisin yayılması o kadar ileri seviyededir ki, ameliyat, hastanın sağlığı için acil bir gereklilik haline gelir. Ancak, endometriozisin ilerlemesi yavaş ve semptomlar kontrol altında tutulabilirse, ameliyat edilmeden önce ilaç tedavisi denenebilir. Endometriozis ameliyatı öncesinde, hastanın semptomlarının ve sağlık durumunun tam olarak değerlendirilmesi önemlidir.

Endometriozis Tedavisi Nasıl Yapılır?

Endometriozis tedavisi için ilaç ve ameliyata başvurulması mümkündür. Bazen tedavi yöntemleri bir arada yürütülür. Tedavi için ilk seçenek ilaç kullanımıdır ancak olumlu cevap alınamadığı takdirde ameliyat seçeneği değerlendirilmektedir.

Hormon tedavisi, bu hastalık için kesin bir çözüm yolu değildir; hormonların dengelenmesi yalnızca Endometriozis kaynaklı şikayetlerin şiddetini düşürmeye yardımcı olmaktadır. Gebelik planı olmayan kadınlarda ağrı kesicilere ek hormon tedavisine başlanır. Bebek isteyen hastalarda hormon takviyesi yapılmaz. Bunun yerine doğrudan laparoskopik ameliyat yapılır.

Laparoskopi, genel anestezi altında yapılan bir ameliyattır. Göbek deliği yakınlarında açılan bir kesi sayesinde karın içinde ilerlenir. Işık ve kameraya sahip ince bir tüp yardımıyla rahim dışına yerleşen dokular incelenir ve endometrial dokuların büyüklüğü hakkında bilgi alınır. Hekimin uygun gördüğü takdirde bu odaklar çıkarılarak hastalık tedavi edilebilir ya da dokudan biyopsi örneği alınarak incelemeye gönderilebilir.

Hastalık belirtilerinin hafifletilebilmesi için yaşamsal bazı değişikliklere de ihtiyaç duyulmaktadır. Östrojen endometriyal dokunun kalınlaşmasına neden olduğu için düşük seviyelerde tutulmalıdır. Östrojen değerinin düşürülmesi için yapılabilecekler; düzenli spor yapmak, vücuttaki yağ oranını düşürmek, alkol ve kafein içeriklerinden uzak durmak şeklinde sıralanabilir.