Hiperglisemi Tedavisi
Kan şekerinin olması gerekenden daha yüksek seviyelerde seyretmesi durumuna hiperglisemi adı verilir. Glikoz adı verilen şeker moleküllerinin kanda yüksek değere sahip olması sağlığı olumsuz şekilde etkilemektedir.
İnsülinin üretilememesi ya da kullanılamaması durumunda ortaya çıkan bu durum, diyabet gibi hastalıkların oluşmasına neden olabilir.
Hiperglisemi Nedir?
Hiperglisemi, kan şekerinin yüksek seviyelerde seyretmesi anlamına gelir. Bu durum, açlık halinde 100 mg/dl’nin üzerinde olmasıyla ya da içirilen özel bir içecekten sonra 140 ml/dl seviyesinin üstünde görülmesiyle anlaşılır.
Uzun süre devam etmesi durumunda kişiye diyabet tanısı konulabilmektedir. Ancak sıvı kaybına ya da beslenme düzenine bağlı olarak kan şekerinde bir anlık yükselme de görülebilmektedir. Bu nedenle hiperglisemi her zaman tedavi gerektiren bir rahatsızlık değildir.
Ailede şeker hastasının bulunması, yüksek tansiyon, obezite ve kolesterol hiperglisemi riskini arttırmaktadır. Özellikle hareket etmeyen kişilerde bu duruma daha çok rastlanmaktadır. Hiperglisemi, yenidoğanlarda yeterli rezerv bulunmadığı için de görülebilmektedir ancak gelişim döneminde kendiliğinden ortadan kalkmaktadır.
Hiperglisemi Nedenleri Nelerdir?
Glikoz, besinlerden alınan karbonhidratların en küçük parçasıdır ve şeker olarak bilinen ana maddedir. İnsülin hormonu yardımıyla sindirildiğinden dolayı yaşanan sorunlarda kandaki şeker seviyesi yükselir ve hiperglisemi oluşur.
İnsülin üretilemezse tip 1, üretilen insülin kullanılamazsa tip 2 adı verilen durumlar meydana gelir. Diyabet olmayan birinde hiperglisemi gelişmesi oldukça nadirdir ancak aşağıda yer alan bazı durumlar hiperglisemi yaşanmasına neden olabilmektedir.
- Enfeksiyon hastalıkları
- Kortizon
- Pankreas rahatsızlıkları
- Hemokromatozis (Demir değerinde anormal artış)
- Bir anda çok fazla şeker tüketilmesi
- Yanlış beslenme
- Hareketsizlik
- Feokromositoma (Böbreküstü bezlerde tümör oluşumu)
Hiperglisemi Belirtileri Nelerdir?
Şekerin neden yükseldiğine, hastanın durumuna, glikoz seviyesine vb. durumlara bağlı olarak hipergliseminin belirtileri değişiklik gösterebilmektedir. Ancak genel olarak ağız kuruluğu ve çok fazla su içme isteğiyle birlikte aşağıdaki durumlar ortaya çıkmaktadır:
- İdrara çok fazla çıkmak
- Nefeste meyve ya da aseton kokusu
- Halsizlik, yorgunluk ve uyku hali
- Güç kaybı
- Karın ağrısı
- Çok fazla su içmek
- İdrar renginde değişme veya köpürme
- Ağız çevresinde yara oluşumu
- Görme bozuklukları
- Bilinç kaybı
- Ellerde ve ayaklarda yanma hissi
- Genital bölgede kaşınma.
Hiperglisemi görülen süre uzadıkça hissedilen belirti çeşidinde ve şiddetinde artış görülebilir. Belirtilerin en şiddetli hali şekerin aşırı yükselmesi durumunda meydana gelen kriz anında hissedilmektedir. Kriz esnasında kişinin bilincini tamamen kaybetmesi ve komaya girmesi söz konusudur.
Hiperglisemi Atağı Nasıl Olur?
Hiperglisemi, yani yüksek kan şekeri, genellikle diyabetli kişilerde görülen bir durumdur. Kan şekeri seviyelerinin normalin üzerine çıkması, zamanla vücutta ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Hiperglisemi atağı, kan şekeri seviyelerinin kontrol edilememesi sonucu ortaya çıkar.
Hiperglisemi atağına neden olan en yaygın faktörlerden biri insülin direncidir. Bu durumda, vücut insüline yanıt vermez ve kan şekeri seviyeleri kontrol edilemez hale gelir. Ayrıca, yetersiz insülin üretimi de hiperglisemi atağına neden olabilir. Bazı ilaçların ve enfeksiyonların da hiperglisemi atağına yol açabileceği bilinmektedir.
Hiperglisemi atağı belirtileri arasında aşırı susama, sık idrara çıkma, yorgunluk, baş ağrısı ve halsizlik yer alır. Ayrıca, derin nefes alma, karnın ağrıması, mide bulantısı, kusma ve hatta bilinç kaybı da görülebilir.
Diyabet hastaları, kan şekeri seviyelerini düzenli olarak kontrol etmeli ve hiperglisemi atağı belirtilerini tanımak için bilinçli olmalıdır. Tedavi edilmezse, hiperglisemi atağı ciddi bir sağlık riski oluşturabilir ve zamanla diyabetik ketoasidoz adı verilen bir duruma yol açabilir. Hiperglisemi atağından kaçınmak için, kan şekeri seviyesi düzenli olarak kontrol etmelidir.
Hiperglisemi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kan şekeri, isminden de anlaşıldığı gibi kan testi yapılarak ölçülen bir değerdir. Hastalar açken kan verdikten sonra bir sıvı içerek 2 saat bekler. Daha sonra hiperglisemi olup olmadığını görmek amacıyla tokluk şekerinin ölçülmesi için yeniden kan verirler. Bu değer 140 mg/dl’nin üzerine çıktığında kişide hiperglisemi olduğu kabul edilir. Ancak anlık bir durum da olabileceği için her zaman tedavi gerektirmemektedir.
Bir kimseye hiperglisemi tanısı koyulduğunda ilk olarak yaşam tarzını değiştirmesi ve daha sağlıklı bir hayata yönelmesi istenir. Fiziksel aktiviteleri arttırarak vücudun daha çok glikoz yakması, böylelikle kan şekerinin normal yöntemlerle düşürülmesi tavsiye edilir.
Ancak durumu ilerleyen hastalar oral antidiyabetikler ve oral antihiperglisemiklerle ilaç kullanımına başlar. Diyabeti olan kişilerse insülin uygulamasına geçerek hormon eksikliğini gidermeye, glikoz seviyesini dengelemeye çalışır.
Hiperglisemi koması acil müdahale gerektiren ve kişinin hayatını tehdit eden bir durumdur. Genellikle kişinin kendi yağlarını parçalayarak ya da aşırı sıvı kaybederek kan şekerinin yükselmesi durumlarında meydana çıkar.
Aşırı yüksek değerler söz konusu olduğundan dolayı hastanın hayatta kalabilmesi için bir acil serviste müdahale edilmesi gerekmektedir.
