İnsan biyolojik ve psikolojik yapıya sahip sosyal bir canlıdır. Psikolojik ve biyolojik yapıyı birbirinden ayrı tutmak imkansızdır. Zihin ve beden sistematik olarak çalıştığı için çoğu zaman zihin yapımız bedenimizi etkilemektedir. Birinde oluşan değişim diğerine de yansımaktadır. Yani bedenimizde oluşan bir rahatsızlık ya da problem paralel olarak zihnimizde de anlam bulur ve problem yaratır. Ya da tam tersi zihnimizde oluşan bir problem bedenimizde probleme yol açabilir. Örneğin stres, kaygı ya da korku hissettiğimiz zamanlarda vücudumuzda birtakım tepkiler ya da semptomlar meydana gelir. Bu semptomlar daha çok mide, bağırsak, kalp, boğaz gibi organlarda oluşur ve rahatsız edicidir.

• Yeme alışkanlığı ve ruh sağlığı arasında nasıl bir ilişki var?
• Hayatımızı sürdürmemizde temel ihtiyaç olan beslenme şeklimiz ve yemek yeme alışkanlığımız da zihnimizden etkilenir ve dolayısıyla bedenimizde de birtakım değişikliklere yol açabilir. Zaman içerisinde bazen, stres gibi dış faktörlere bağlı olmakla birlikte bir takım sağlıksız ve yanlış yeme alışkanlıkları ediniriz. Geçmişten gelen alışkanlıklara bağlı olarak oluşan bu yanlış ve sağlıksız yeme alışkanlıklarının altında zihinsel ve sosyal yaşantımız vardır. Örneğin yapılan araştırmalarda bir yeme bozukluğu olan anoreksiyanın, yanlış beden algısı yani kendini olduğundan şişman görme, çevresel faktörler, mükemmeliyetçi tutum ya da ebeveynlerle olan olumsuz ilişkiler sonucu ortaya çıktığı saptanmıştır. Temelde yaşadığımız tüm ruhsal problemler, stres ve bir takım psikolojik sorunlar yeme davranışımızı şekillendirmektedir.  Zihinsel bir takım yanlış düşünce ve aktiviteler zaman içinde yanlış diyet, diyet yapmama, çok yeme ya da hiç yemeyerek ideal kiloya ulaşma çabası gibi yeme bozuklukları gibi semptom ve rahatsızlıklarla karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanı sıra sağlıklı beslenmenin bazı psikolojik rahatsızlıkların iyileşmesine yardımcı olduğu da görülmüştür.

• Stres neden meydana gelir?
• Stres, gündelik hayatımızda bulunan ve aşırı hale geldiğinde tüm yaşamımızı etkileyen bir durumdur.  Stresi dış faktörler kadar iç faktörler de yaratır. Örneğin kendimize koyduğumuz katı kurallar, bu kurallara göre kendimizi algılayışımız, iki uçta yani hep ya da hiç olarak düşünmemiz en sık görülen iç stres faktörleridir. Bazen gerçekçi olmayan beklentiler içerisine girmek de strese yol açar ve kişinin psikolojik olarak çöküntüye uğramasına yol açabilir.

• Stres vücudu nasıl etkiler?
• Vücudumuz stresle karşılaşınca birtakım hormonlar salgılar. Kan basıncı yükselir, bağışıklık sistemi daha az çalışır, solunum sistemi, endokrin sistemi ile hipotalamustan gelen stres sinyalleri kortizolu ve epinefrin hormonlarının salınımını tetikleyerek karaciğerin kan şekerini yani glikojeni üretir. Bu durum birçok rahatsızlığı beraberinde getirir.
• Ortaya çıkan huzursuzluk, kaygı ve mutsuzluk çoğu zaman gündelik ve sosyal hayatı etkiler. Bu da kişinin yemek yeme düzenini olumsuz yönde değiştirmesine yol açar.

• Stresin yeme alışkanlıklarımızı etkilememesi için ne yapmalıyız?
• Günlük stresin alışkanlıklarımızı değiştirmesine izin vermememiz gerekir. Stresle başa çıkmak için buna zaman harcamak yerine yaşamdan ve sorumluluklardan zevk almayı öğrenmek birçok problemin çözülmesine yardımcı olacaktır. Doğru beslenme, doğru alışkanlıklar ve yaşamdaki stresin akışına göre alışkanlıkları değiştirmemek uzun ve kalıcı çözümler bulmaya ayrıca fiziksel ve ruhsal sağlığa katkıda bulunacaktır.

Uzm. Psk. Ege Ece BİRSEL

Klinik Psikoloji