• Boyun ağrısı nedir?
• Boyun ağrısı toplumda sık görülen sağlık problemlerinden birisidir. Öyle ki; yaşam boyunca her üç kişiden biri en az bir kez boyun ağrısından yakınır. Omurga, kemikleri birbirine bağlayan bağlar, omurlar arası eklemler, kaslar, sinir kökleri ve omurilik zarından herhangi biri veya birkaçı ağrının kaynağı olabilir. En sık rastlanan boyun ağrısı nedeni miyofasial ağrı sendromlarıdır. Bu ağrılar ilaç, fizik tedavi yöntemleri ve masajla iyileşebilir. Boyun yaralanması, servikal disk hernisi ve miyofasial ağrı sendromu gibi boyun ağrısı yapan nedenlerin bazıları akut olarak gelişir. Servikal spondiloz (kireçleme), fibromiyalji, ankilozan spondilit, romatoid artirit gibi bazı hastalıklar ise kronik (müzmin) boyun ağrısı nedenidir.

• Boyun fıtığı nedir?
• Disk hernisinin (fıtıklaşma), omurlar arasında bulunan diskin merkezindeki çekirdeğin çevresini saran halkadaki yırtıkların içine ya da bu yırtıklar yoluyla omurilik kanalı ve sinir köklerinin bulunduğu alana taşmasıdır.

• Boyun fıtığı neden oluşur?
• Sigara ve diğer tütün mamullerinin kullanımı, tekrarlayan zorlayıcı hareketler, ağır kaldırma, travma ve boynun kötü kullanılması boyun fıtığı oluşmasını kolaylaştıran bazı faktörlerdir.

• Boyun fıtığının belirtileri nelerdir?
• Boyun fıtığı hastalarının muayene bulguları hem disk hernisinin yerleşim yeri hem de şiddetine ve süresine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Boyun fıtığı omurilik kanalında yana doğru olduğunda omurilikten çıkan sinir kökü bası altında kalır. Bu durumda hastalarda boyun ağrısı oluşur. Bazen ağrı kol, önkol ve ele doğru yayılır. Sıklıkla sinir kökünün dağıldığı alanda uyuşma, yanma, karıncalanma hissi gibi duyu değişiklileri, kolda kuvvetsizlik gözlenir. Boyun fıtığı orta hatta olan hastalarda ise doğrudan omurilik zarı ve omurilik basısı altında kalır. Bu hastalarda sıklıkla boyun ağrısı, ellerde beceri ve kuvvet kaybı, yürürken ayaklarda beceri kaybı şikayetleri ortaya çıkar.

• Boyunda kanal daralması nedir?
• Boyunda kireçlenme ve omurilik kanal daralmasında (servikal spondilotik miyelopati) boyun omurları ve disklerde dejeneratif (bozulma) değişiklikler sonucunda omurilik kanalında daralma ve daralan kanal içerisinde omuriliğin sıkışması söz konusudur.

• Boyun kanal daralmasının belirtileri nelerdir?
• Hastanın boynunda ağrı, sertleşme ve hareket kısıtlılığı; kollarında ağrı, ellerinde uyuşma ve beceriksizlik; bacaklarında sertlik ve yürüme bozukluğu ortaya çıkar. Hastalar düğme ilikleme ve yazı yazmakta zorlanırlar. Ayrıca yürürken dizlerde boşalma, tökezleme ve düşme yakınmaları olur.
• Boyun kanal daralmasının ortaya çıkmasına neden olan başka faktörler var mıdır?
• Duruş bozukluğuna bağlı işlerde çalışmak, doğumsal kaynaklı olarak boyun omurilik kanalının dar olması, servikal travma, ağır kaldırma, hareket bozukluğu, romatoid artirit (RA) ve ankilozan spondilit (AS) gibi romatizmal hastalıklar bu hastalığın ortaya çıkışını kolaylaştırır.

• Tedavi edilmezse ne olur?
• Klinik genelde sinsi başlar, ilerleme oranı değişiktir ve miyelopati geliştikten sonra tamamen düzelme nadirdir. Olguların %75’inde stabil dönemler ve ataklar halinde kötüleşme, %20’sinde yavaş kötüleşme, %5’inde ise ani kötüleşme görülmüştür. Miyelopati ilerledikçe her iki bacak daha güçsüz ve spastik hale gelir. Sfinkter (idrar, gaita) kontrolüyle ilgili problemler olabilir. Çok ilerlemiş vakalarda yürümek için destek gerekir. Özellikle yaşlı vakalarda hareket bazen imkansızdır. Dolayısıyla boyun kanal daralması hastaları, tanı konulduktan sonra en uygun sürede ameliyat edilmelidir. Ameliyatın öncelikli amacı hastalığın kötüye gidişini engellemektir. Cerrahi sonrasında hastanın şikayetlerinde bir miktar gerileme beklenir ancak tam bir iyilik hali mümkün değildir. Hastalık ilerledikçe tedavide başarı şansı azalır.

• Boyun fıtığı ve boyun kanal daralmasının tanısı nasıl konulur?
• Muayene bulgularının yanı sıra MRG ve bilgisayarlı tomografi kullanılır.

• Boyun fıtığı ve boyun kanal daralması nasıl tedavi edilir?
• Cerrahi endikasyonu olmayan olgulara analjezik, antienflamatuvar ve miyelorelaksan grubu ilaçlar verilir. 1-2 hafta boyunluk takılabilir, fizik tedavi ve rehabilitasyon tedavisine alınabilir. Yumuşak diskli olguların çoğu konservatif tedaviye cevap verir. Boyun egzersizleri ve boyunun iyi kullanılması son derece önemlidir.

• Ameliyat kimlere yapılır?
• + Omurilik basısına neden olan orta hat boyun fıtığı,
• + Tam veya kısmi omurilik zedelenmesi,
• + İlerleyici veya akut belirgin kuvvet kaybı,
• + Miyelopati (ellerde ve ayaklarda beceriksizlik yürüme bozukluğu),
• + Medikal tedavide yeterince başarı sağlanamayan, ısrarcı ağrısı olan hastaların ameliyat edilmesi tavsiye edilir.

• Hastalar ne zaman ameliyat olmalıdır?
• Total veya kısmi omurilik zedelenmesi ve ilerleyici veya akut belirgin kuvvet kaybı olan hastaların acil; belirgin omurilik basısı ve miyelopati görülen hastaların en kısa sürede; 3-6 hafta ilaç tedavisi almasına rağmen boyun ve kol ağrısı devam eden hastaların ise uygun zamanda ameliyat olması gerekir.  

• Ameliyatta amaç nedir?
• Basıyı kaldırıp ağrıyı gidermek, sinir kökü tutulumuna ait güç kaybı, uyuşukluk gibi bulguların düzelmesini sağlamak, omurilik tutulumuna ait el becerileri, yürüme bozukluğu gibi bulguların ilerlemesini önlemek, kısmen de iyileşmesini sağlamaktır. En başarılı sonuç her bir hastanın sinir kökü ve omurilik basısının yerleşimi, şiddeti ve seviyesine göre en uygun yaklaşımın seçilmesiyle ve titizlikle uygulanmasıyla elde edilebilir.

• Ameliyat sonrası rahatsızlıklar geçer mi?
• Cerrahi tedaviyle sinir kökü basısı olan olgularda genellikle ağrı geçer. Kol uyuşması ve güç kaybının iyileşmesi 1-2 ay alabilir. Geç dönemde ameliyat edilen olgularda başarı oranı azar azar düşer. Boyun daralmasına bağlı omurilik basısı olan olguların çoğunda cerrahi öncesine göre düzelme görülür. Ancak tam iyileşme nadirdir. Cerrahi sonrası genellikle kötüye gidiş olmaz. İleri yaş, ciddi nörolojik kusur, çoklu seviye bası, uzun süren nörolojik kusurun varlığı ve kanalın ön arka çapının belirgin darlığı ile MR’da omurilik içerisindeki sinyal değişimlerinin varlığı cerrahi tedaviye yanıtı olumsuz etkiler.

• Boyun fıtığının tekrarlamaması için nelere dikkat edilmeli?
• Ağırlık kaldırılmamalı, bir kolu aşırı uzatarak iş yapılmamalı, öne veya arkaya doğru başın aşırı ve uzun süreli zorlanmasından kaçınılmalı ve düzenli olarak boyun egzersizleri yapılmalıdır.
• Boyun egzersizleri yapılması faydalıdır.

Op. Dr. Hasan ŞİMŞEK

Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji)