Sindirim sistemimizin en önemli parçalarından birisi bağırsaklarımızdır. Yediğimiz tüm yiyecekler   bağırsaklarımızda parçalanmaya, sindirilmeye devam eder ve burada da emilirler. Bağırsaklarımızdaki bu emilim işleminin de tıpkı diğer sistemlerdeki gibi bir işleyişi vardır. Bağırsak hücreleri sıkı bağlarla birbirine bağlıdır ve bu bağlantılar sayesinde bağırsaklarımızdan kanımıza yalnızca sindirilmiş besinler, sıvılar, vitamin ve mineraller gibi zararsız maddeler geçebilir. Eğer bağırsak hücreleri arasındaki bu sıkı bağlantı deforme olursa organizma ve toksin gibi bazı zararlı maddeler kanımıza karışabilir. Geçirgen bağırsak sendromu olarak adlandırılan bu problem, bağırsak duvarının geçirgenliğiyle ilgilidir.

• Sebepleri nelerdir?
• Kolonizasyonu normal olmayan bağırsağın florası görevlerini yeterli bir şekilde yerine getiremeyebilir. Ortaya çıkan bariyer bütünlüğünün bozulması, mukozada gizli inflamatuar değişikliklere ve daha sonra geçirgenlik bozukluklarına yol açar. Mikrobiyal metabolizma nihayetinde, mikrop türlerine bağlı olarak bağırsak ortamı için yararlı olan veya sisteme birçok şekilde zarar veren alerjenler üretir. Bağırsak epitelinin “sıkı bağlantılarının” gevşemesi, sızıntı bağırsak olarak da bilinen mukoza geçirgenliğinin artmasına neden olur. Bu nedenle birçok molekül gastrointestinal alandan kan dolaşımına girebilir ve çeşitli reaksiyonlara neden olabilir

• Belirtileri nelerdir?
• Besin alerjileri
• Bağışıklık sistemi hastalıkları
• Kabızlık ve ishal gibi sindirim problemleri
• Aşırı kilo ve kilo vermekte zorlanma
• Irritabl bağırsak sendromu
• Nörolojik hastalıklar
• Vitamin eksiklikleri
• Tedavi edilemeyen depresyon ve anksiyete
• Kronik yorgunluk
• Sürekli devam eden baş ağrısı ve migren
• Fibromiyalji
• Deri hastalıkları

• Tanısı nasıl konulur?
• Kabızlık, şişkinlik, ishal gibi sorunlar varsa bu durum bir bağırsak hastalığının sebebi olabilir.  Herhangi bir bağırsak sorunu olmadığı halde alerji, egzama, depresyon, anksiyete, hiperaktivite, yorgunluk, hashimoto, eklem ağrısı, romatoid artrit, fibromiyalji ve ürtiker de bağırsak hastalıklarının belirtileri arasında yer almaktadır. Hiçbir bağırsak sorunu yaşanmasa bile bu hastalıklar için bağırsak kontrolü yapılmalıdır. Bunun için bir gaita testi istenmektedir. Geçirgen bağırsak sendromu olunup olunmadığı ise zonulin testiyle anlaşılabilir. Gaita testiyle bakteriyel probiyotik durumun nasıl olduğu, yani yararlı- zararlı bakterilerin durumu, mantar olup olmadığı saptanabilir. Bağırsakta bir enflamasyon var olup olmadığı da gaita ile belirlenir. Vücudun savunma sistemi, kan dolaşımına giren tüm yabancı cisimlere karşı bağışıklık reaksiyonu göstermektedir. Sistem, kandaki yabancı maddeleri etkisiz hale getiren proteinleri (immunoglobülinler, antikorlar) üretir. Yüksek geçirgenliğe sahip olan sorunlu bir bağırsak (geçirgen bağırsak sendromu) veya zayıf bir bağışıklık sistemi, tüketilen besinlerin yabancı cisim gibi algılanmasına neden olabilmektedir. Genetik yatkınlıklar, işlenmiş gıdalar, olumsuz beslenme alışkanlıkları ve anne sütünden yeteri kadar faydalanamama gıda intoleransı sebepleri arasında yer almaktadır.

• Sağlıklı bağırsak florasının önemi nedir?
• Sağlıklı bağırsak florası, bağırsak duvarının sağlığını korumak dışında sindirim ve emilim işlemlerinde de rol oynamaktadır. Bu yüzden, dengeli bir bağırsak florası olmadığı zaman, yiyeceklerin normal sindirimi ve emilimi zorlaşmaktadır. Bağırsak florası; proteinleri sindirir, karbonhidratları fermente eder, yağları ve lifleri parçalar, mineral, vitamin, su, gaz ve pek çok diğer besini de bağırsak duvarından kan dolaşımına iletir. Bağırsak iç yüzeyinde bulunan tüycükler, sindirimi tamamlanmış gıda maddelerini tanıyarak, bunların kana geçişini sağlar. Bağırsak iç yüzeyinde yer alan tüycüklerin yapısının bozulması ve tahribatın artışı ise bağırsak hücreleri arasındaki sıkı bağlantıları hasara uğratmakta, geçirgenliği artırmakta ve asıl sorun da bundan sonra başlamaktadır.

• İnflamasyonu tetikleyen besinler nelerdir?
• Glüten (tahıl), aşırı unlu ve şekerli işlenmiş besin tüketimi, sütle birlikte gelen laktoz ve kazein ile alkol bu grupta yer almaktadır.

• Bozulan bağırsak florasını düzeltmek için nasıl beslenmek gerekir?
• Bozulan bakteri dengesini düzeltmek, hasarlı, yaralı, ülserli, ateşli, sızıntılı bağırsak (leaky gut syndrome) duvarını ve bağırsak epitel dokusunu iyileştirmek için özel bir beslenme programı uygulanması gerekmektedir. Bu beslenme programına GAPS diyeti denmektedir.  “Doğal beslenme, geçirgen bağırsak sendromu tedavisinde oldukça önemlidir. Doğal olmayan besinler, fazla tarım ilacı, ağır metal gibi zararlı bileşene maruz kalabilirler ve bağırsak duvarına zarar verebilirler. Yaklaşık 8-10 saat kaynamış kemik ve et suyu, glutamin, lizin, glisin içereceğinden, bağları onarmaya yardımcı olacaktır. Fermente sebzeler, yani ev turşuları bağırsak mikrobiyotasının zenginliğini artırıp koruyucu duvar oluşturması açısından önemlidir. Laktoz intolaransı olmadığı takdirde fermente süt ürünleri de bağırsak mukozasını ve geçirgen bağırsağı onarmaya yardımcı olur. Omega 3 yağ asitleri bağırsak tamiratında önemli rol oynamaktadır. Glutamin, glisin, lizin, prolin, bağırsak bariyerinin onarımını gerçekleştirebilir. Hindistan cevizi yağı da içerdiği mct yağ asitleri ile tedaviye iyi gelmektedir.

Uzm. Dyt. Cansu KAHRAMAN

Beslenme ve Diyet