Psikiyatrik hastalığı olan birçok birey yanlış düşüncelere kapılabilmekte ve yanlış davranışlarda bulunabilmektedir. Tedavi sürecinde olduğu gibi tedaviye başlamadan önce de hastalığın seyrini olumsuz etkileyen düşünce ve davranışlar vardır.

• Bu hatalar nedir?
• Bunlardan biri ruminasyon dediğimiz, hastanın geçmişiyle ilgili şiddetli bir şekilde devam eden düşünceleridir. Bu durumda hasta ağır bir şekilde geçmişe dönük kendini sorgular ve suçlar. Bireyler ruminasyonla kendilerini kısır döngüye sokar ve olumsuz etkilenir. Örneğin kaygı bozukluğu durumunda kişi kaygıdan uzaklaşmak için düşünmemeye çalışarak, kaçarak, kaçınarak ya da sığınarak hayatını geçirir. Ruminasyonlarla yani geçmişte olanları aklına getirerek anlamsız olana anlam bulmaya çalışır. Ya da geleceğe yönelik endişelenerek ve durumları felaketleştirerek düşünmeye devam eder. Kaygıdan kaçayım derken araya sürekli felaket içerikli düşünceleri sokar. Bu şekilde kaygıdan uzaklaşmaya çalışırken daha fazla kaygıya kapılır ve durum bir kısır döngüye dönüşür. 

• Böyle bir durumda ne yapmak gerekir?
• Böyle bir durumda çözümsüz olan hasta değil, stratejileridir. Kaygı ve korkuların kendisini ele geçirdiğini düşünen kişi yanlış bilgilerle yaptığı araştırmalar sonucu kendi kendine yanlış tanılar koyar ve hastalığının olumsuz bir şekilde seyretmesine sebep olur. Bireylerin sadece tehlikeye odaklanmaları da yapılan hatalar arasındadır. Bu hatalar kişilerin algısını, başa çıkma güçlerini ve özsaygılarını olumsuz etkiler. Böylece kişiler işlevsiz başa çıkma yöntemlerine başvurarak hataya düşer. İşlevsiz başa çıkma yöntemleri ise kaçma, kaçınma ya da kısır döngüye sebep olan güvenlik sağlayıcı davranışlardır. Bu davranışlar hastalıkların düşünce boyutunda olduğunun görülmesine engel olur.

• Düşünceleri bastırmak ne gibi sonuçlara yol açar?
• Bir diğer hata ise düşünceleri bastırmaktır. Bunu yapmak düşüncenin daha çok akla gelmesine yol açar. Düşünce bastırıldığında onunla başa çıkma gücü görmezden gelinir ve katlanarak büyümesine neden olunur. Olumsuz düşüncelerin hiç akla gelmemesi ya da olumsuz bir durumla karşılaşılmaması mümkün değildir. Ancak bu durumlarla başa çıkılabilmesi ve her seferinde bir şey öğrenilmesi olumsuz durumlara karşı direnci artıracaktır. Düşünce sürecine müdahale etmeden onları analiz edebilmeyi başarmak ve bastırmadan neler yapılabileceğini terapistle konuşmak kişinin birçok psikolojik hastalıktan korunmasına ya da tedavi sürecini daha rahat atlatmasına yardımcı olur. 

Uzm. Psk. Ege Ece BİRSEL

Klinik Psikoloji