Çocuklarda Demir Eksikliği ve Anemi
Demir eksikliği ve anemi 6 – 24 aylık çocuklarda yoğun olarak görülse de her yaş grubunda ortaya çıkabilmektedir. Her iki cinsiyette de oluşabilmekte, annede yeteri kadar demir varsa ilk 6 ayda oluşum gözlenmemektedir.
Türkiye’de okul öncesi yaş grubundaki çocukların % 30 – 40 oranında demir eksikliği bulunduğu için oldukça yaygın görülen bir durumdur.
Çocuklarda Demir Eksikliği ve Anemi Nedir?
Demir, protein sentezi ve oksijen taşınması gibi konularda yer aldığından dolayı vücut için önemlidir. Eksikliğine bağlı olarak demir eksikliği anemisi oluşmakta ve pek çok sistemi etkileyerek çeşitli sağlık sorunlarına da neden olmaktadır.
Tedavi edilmemesi durumunda kan hücrelerinin sağlıklı biçimde taşınamamasına, zihinsel fonksiyonların aksamasına, gelişimin gerilemesine neden olabilmektedir.
Çocuklarda Demir Eksikliği ve Anemi Nedenleri?
Bebeklerde ve çocuklarda demir eksikliği oluşmasının nedeni anne sütünde yeteri kadar demir bulunmaması ya da annede demir eksikliği anemisi olmasıdır. Anne yeteri kadar demir içerikli besin tüketirse çocukların demir takviyesi almasına gerek kalmamaktadır. Ancak ek gıdaya başlayan bebeklerde günlük alınması gereken demir miktarına dikkat edilmesi gerekmektedir.
Ayrıca zayıf bebek doğumu başta olmak üzere demir eksikliğine neden olabilecek durumlar aşağıda yer almaktadır.
- İlk 12 ay inek sütüyle beslenmek
- Demir oranı düşük mama kullanılması
- Yoğun burun kanamaları
- Bağırsak polipleri ve parazitleri
- 1 – 5 yaş arasında çok fazla inek ve keçi sütü tüketimi
- Genç kızlarda âdet kanaması
- Makatta çatlak oluşması
- Dışkı ve idrarla kan kaybedilmesi
- Kronik hastalıklar
- Sürekli geçirilen enfeksiyonlar
- Akdeniz anemisi
Bazı ilaçların kullanılması demir emilimini azaltabileceğinden dolayı çocukların kullandığı ilaçların prospektüsüne bakılması gerekmektedir. Ayrıca çölyak gibi bazı hastalıklar da yetersiz demir alımına neden olabilmektedir. Bu nedenle demir eksikliğini oluşturan nedenler ortadan kaldırılamıyorsa uygun bir diyet listesi hazırlanması gerekmektedir.
Çocuklarda Demir Eksikliği ve Anemi Belirtileri Nelerdir?
Anemi, daha çok soluk bir görünüme neden olmaktadır. Bu nedenle göz kapaklarının içi, yanaklar, ağız içi, avuç ve tırnak bölgelerine bakıldığında anlaşılabilmesi mümkündür.
Ayrıca çocuklarda buz, toprak ya da metal yüzeyleri yalama isteği olması da demir eksikliğinin sembolü olabilmektedir. Aşağıdaki durumların görülmesi daha nadir olsa da demir eksikliği ve anemi belirtisi oldukları için dikkate alınmaları gerekmektedir.
- İştahsızlık
- Huzursuzluk hissi
- Güçsüzlük
- Çarpıntı
- Çok ağlama
- Katılma nöbetleri
- Çabuk yorulma
Belirtilerin ne sıklıkta ve şiddette görüldüğü tanı koyulması açısından oldukça önemlidir. Ancak genellikle durumun anlaşılması için kan testi istenmekte, kanda bulunan demir miktarına göre tanı koyulmaktadır.
Beslenmede sorun yoksa ve demir eksikliği daha şiddetli bir hale geliyorsa makatta ve idrarda kan olup olmadığına bakılabilmektedir.
Çocuklarda Demir Eksikliği ve Anemi Tedavisi Yöntemleri Nelerdir?
Demir eksikliği ve anemi tedavilerinde diyetle tedavi yapılması tavsiye edilmektedir. Ancak demir miktarı çok düşükse depoların hızlı bir biçimde doldurulması amacıyla ağızdan demir preparatları verilebilmektedir. Bu tedavi yaklaşık 3 ay devam etmekte ve yapılacak kan testinin sonuçlarına göre uzatılabilmektedir.
Tedavinin 3 ay sürmesinin amacı ilk 2 ay hemoglobin miktarını arttırmak, daha sonra da demir depolarını doldurmaktır. Bu nedenle ilaçların düzenli biçimde kullanılması oldukça önemlidir.
Yaşam tarzında yapılacak değişiklikler de demir eksikliğinin ve aneminin tedavisine yardımcı olmaktadır. Bebeklerde özellikle inek sütü yerine demir içeriği zengin olan sütleri ve mamaları kullanmak gerekir. Ek gıdaya başlayan bebeklerde ve çocuklardaysa aşağıdaki besinlerin düzenli biçimde tüketilmesine dikkat edilmelidir.
- Kırmızı et
- Tahıl
- Yeşil sebzeler
- Yumurta sarısı
- Karaciğer
- Nohut ve mercimek
- Üzüm pekmezi
- Beyaz et
