Çölyak Hastalığı Tedavisi
Arpa, buğday ve çavdar gibi besinlerde yer alan glütene karşı hassasiyet sonucunda ortaya çıkar. Çölyak bir çeşit bağışıklık sistemi hastalığıdır. Aynı zamanda her yaş grubunda görülebilir. Özellikle de ailesinde çölyak hastası olan kişilerin çocuklarında görülme olasılığı çok daha fazladır. Yani genetik geçiş bu konuda çok önemli bir rol oynar.
Çölyak Hastalığı Nedir?
Bağışıklık sistemimiz virüs, bakteri gibi zararlı pek çok maddeye karşı antikor üretir. Bu sayede vücudu korumaya odaklanır. Ama vücut bazen yararlı olabilecek çeşitli maddelere karşı da yüksek miktarda antikor geliştirebilir. Çölyak hastalığında glüten adı verilen proteine karşı vücudun geliştirmiş olduğu antikor, ince bağırsaklarda bazı hasarlara ve çölyak hastalığının meydana gelmesine yol açar.
Çölyak hastalığında, ince bağırsağın içinde yer alan ve villus adı verilen besin emiliminin kolayca sağlandığı parmaksı bazı çıkıntılardan meydana gelen tabak zamanla zarar görebilir. Bağırsak mukozasında meydana gelen bu değişiklikler besin maddelerinin emilimini ve sindirimini olumsuz yönde etkiler. Özellikle demir ve folik asit gibi kan yapımında görev alan ana minerallerin emilimi bozulur. İleri yaşlarda meydana geldiğinde, Çölyak hastalığı daha ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.
Glüten içeren gıdalar kesildiği zaman bağırsakta oluşan zarar önlenir. Bunun sonucunda şikayetler genellikle yok olur. Toplumumuzda her 100 kişiden 1’inde sıkça görülen bu hastalığın görülme ihtimali ise, ailede çölyak hastalığı geçirmiş bir birey bulunuyorsa yaklaşık 10 katı kadar artar.
Çölyak Hastalığı Çeşitleri
Çölyak hastalığı pek çok farklı bulgu ve semptomla kendisini gösterir. Bazı hastalarda bulgular daha belirgin olurken, bazıları çok hafif belirtiler verebilir. Bunun nedeni hastalık klasik çölyak, sessiz çölyak, atipik çölyak ve potansiyel çölyak gibi farklı pek çok klinik tablolarla değerlendirilir.
Çölyak Hastalığının Nedenleri
Hastaların yakın akrabalarında da Dermatitis herpetiformis (Gluten intolerasından ya da çölyaktan kaynaklanan deri hastalığı gözlemlenen) hastalığının görülme sıklığı daha fazladır. Hastanın tüketmiş olduğu besinlerin içinde glüten bulunmadığı sürece hastalık herhangi bir belirti göstermez. Bu nedenle kişinin beslenme modeline dikkat etmesi önerilir.
Japonya ya da Çin gibi ülkelerde nadir bir şekilde rastlanan Çölyak hastalığının dünyada görülme sıklığı ise, ülkeden ülkeye göre değişir. Fakat bu oran genellikle %1 olarak bilinir. Türkiye’de bu oran genellikle
yetişkinlerde %1 6-17 yaş grubundakiler de ise %1.7dir.
Çölyak Hastalığının Belirtileri
2 yaşın altındaki çocuklarda çölyak hastalığının belirtileri şu şekildedir;
- Kusma
- Karında şişlik
- Kronik ishal
- Gelişme geriliği
- İştahsızlık
2 yaş üstündeki çocuklarda görülen çölyak hastalığı belirtileri;
- Çocuğun akranlarına göre daha kısa ve zayıf olması
- Birkaç haftadır bir türlü geçmeyen ishal
- Kronik kusma ve kabızlık
- Gelişimin yavaşlaması
- Sinirlilik
- Kilo kaybı
- Ergenlikte gecikme
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), öğrenme güçlükleri, baş ağrıları, kas koordinasyonunun olmaması gibi çeşitli nörolojik semptomlar görülebilir.
Yetişkinlerde çölyak belirtileri;
- Kansızlık
- Karın şişliği
- Kötü kokulu ve açık renkli bir dışkı, tuvalet ihtiyacının giderek artması
- Kabızlık
- Kusma
- İştahsızlık ve gaz şikayetleri
- Kramp ve karın ağrısı
- Eklem ya da kemik ağrısı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Baş ağrısı
- Demir eksikliği
Çölyak Hastalığının Tedavisi
Çölyak hastalarının hayat boyu glütensiz bir diyet uygulanması önerilir. Bu şekilde bağırsak yapısında hızlı bir şekilde düzelme sağlanabilir ve vücuttaki iltihap hızla giderilebilir.
Çölyak Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Çölyak hastalığı, bir kişinin buğday, arpa ve çavdarda bulunan bir protein olan glüteni tükettiği zaman ortaya çıkan kronik bir otoimmün bozukluktur. Glütenin yutulması, ince bağırsağın iç yüzeyine zarar veren ve besinlerin malabsorpsiyonuna yol açan bir bağışıklık tepkisini tetikler. Çölyak hastalığı tedavi edilmezse bir dizi uzun süreli sağlık komplikasyonlarına neden olabilir.
Tedavi edilmeyen çölyak hastalığının en yaygın sonucu yetersiz beslenmedir. İnce bağırsağın astarındaki hasar, demir, kalsiyum ve vitaminler gibi temel besinlerin emilimini bozar. Sonuç olarak, tedavi edilmeyen çölyak hastalığı olan kişiler, anemi, osteoporoz ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilecek eksiklikler yaşayabilir.
Tedavi edilmeyen çölyak hastalığı; kronik ishal, karın ağrısı ve şişkinlik gibi gastrointestinal komplikasyonlara da yol açabilir. Zamanla, ince bağırsağın iç yüzeyindeki sürekli iltihaplanma ve hasar, bağırsak lenfomaları, bağırsak kanseri ve ülseratif jejunit gibi diğer gastrointestinal sorunların gelişme riskini artırabilir.
Son olarak, tedavi edilmeyen çölyak hastalığı, gastrointestinal olmayan komplikasyonlara neden olabilir. Tedavi edilmeyen çölyak hastalığı olan kişiler, tip 1 diyabet, multipl skleroz ve tiroidit gibi otoimmün bozuklukları geliştirme riski altındadır.
