Otizm Spektrum Bozukluğu Tedavisi
Bebeklik döneminde, yani yaşamın ilk yıllarında, bazı nöro-gelişimsel bozuklukların oluşması mümkündür. Otizm spektrum bozukluğu da bunlardan biridir.
Çocukluk döneminin başında gelişen bu rahatsızlık, toplumsal yaşama geçildiğinde çeşitli sorunlarla karşılaşılmasına neden olur.
Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir?
Otizm spektrum bozukluğu, geniş bir alana yayılan davranış bozukluklarını içerir. Bu semptomların genişliğini anlatmak amacıyla rahatsızlık “spektrum” olarak ifade edilmiştir.
Rahatsızlık, genelde bebek 2 yaşına ulaşana kadar ortaya çıkmaktadır. Bazı vakalarda ilk yıl gelişimin normal olduğu, ikinci yıldaysa gerileme eğilimi gösterdiği görülmektedir. Otizm spektrum bozukluğu, asperger sendromu (AS) ve çocukluğun dezintegratif bozukluğu (ÇDB) şeklinde ikiye ayrılır.
Bazı çocuklarda otizm belirtileri gözlenmesine rağmen, tanı için yeterli kritere ulaşamaz. Böyle vakalarda tanı için atipik otizm ifadesi kullanılır. Çocukta otizme işaret eden herhangi bir belirti gözlenmesi halinde mutlaka konunun uzmanına başvurulmalıdır.
Otizm Spektrum Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Otizm spekrum bozukluğu herhangi bir nedene bağlı olarak ortaya çıkmaz. Ancak tetikleyici olarak genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Aşılar ve otizm gelişimi arasında herhangi bir ilişki olup olmadığıysa son dönemlerde araştırılan bir konudur.
Otizm spektrum bozukluğunun genetik nedeni, kırılgan X sendromu (FXS) ile ilişkilendirilir. Virüs kaynaklı enfeksiyonlar, hava kirliliği ve gebelikte kullanılan birtakım ilaçlar da otizmi tetikleyen çevresel faktörler olarak belirtilmiştir. Ancak bu faktörlerle otizm spektrum bozukluğu arasındaki ilişki henüz tıbbi açıdan kanıtlanmamıştır.
Otizm Spektrum Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Otizm spekrum bozukluğunun çocukluk dönemindeki belirtileri ağırlıklı olarak iletişim ve etkileşim geriliği olarak görülmektedir. Bu belirtilerin en yaygınlarını aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür.
Yalnız bu rahatsızlığın belirtilerinin oldukça geniş bir yelpazeye yayıldığı unutulmamalıdır. Kesin tanı ancak alanında uzman bir hekim tarafından yapılabilir.
- İsmin söylenmesine karşılık, herhangi bir tepki verilmemesi.
- Kucakta taşınmaya ya da sevilmeye karşı direnç gösterilmesi.
- Yaşına uygun sayıda kelimeyi telaffuz edememek.
- Aynı cümle ve kelimelerin tekrar edilmesi, ancak ne anlama geldiğinin anlaşılamaması.
- Sosyal iletişim yöntemlerini anlamakta güçlük çekilmesi.
- Tehlike karşısında duyarsız kalınması.
- Espri ve mizah içeren cümlelerin anlaşılamaması.
- Yoğun biçimde inatçılık geliştirilmesi.
- İnsanlarla göz temasından kaçınılması.
- Bakım sağlayan kişilere karşı tepkisizlik.
- Öğrenme güçlüğü ya da ileri zeka seviyesi.
- Kendini öne arkaya sallama, kendi çevresinde dönme.
- Başına vurmak ya da ısırmak gibi kendine zarar verme hali.
- Ayak parmakları üzerinde yürüme isteği.
- Bazı eşyaların detaylarından etkilenme ve aşırı odaklanma.
- Taklit yeteneğine bağlı hareketler yapamama.
Hastalığa bağlı gelişen semptomların yaşamın ilk yıllarında ortaya çıktığı görülmektedir. Çocuk doğumdan sonraki birkaç yıl içinde normal düzeyde gelişim gösterirken, bu gelişim birden bire gerileyebilir ve yukarıda sıralanan belirtiler gözlenebilir.
Otizm Spektrum Bozukluğu Tedavi Edilebilir Mi?
Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), iletişimi, sosyal etkileşimi ve davranışı etkileyen nörogelişimsel bir bozukluktur. OSB’nin bilinen bir tedavisi olmasa da, semptomları yönetmeye ve bu duruma sahip olanlar için yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilecek birkaç tedavi seçeneği vardır.
OSB için en yaygın tedaviler arasında davranış terapisi ve ilaç tedavisi yer alır. Davranışçı terapi, OSB’li bireylere başkalarıyla nasıl etkileşim kuracaklarını ve davranışlarını nasıl yöneteceklerini öğretmeyi içerir. Bu terapi türü, bireyin özel ihtiyaçlarına göre uyarlanabilir ve iletişim ve sosyal becerileri geliştirmede oldukça etkili olabilir.
İlaç ayrıca anksiyete, depresyon ve hiperaktivite gibi OSB’nin bazı semptomlarını tedavi etmek için de kullanılabilir. Bununla birlikte, ilaçlar yalnızca bir sağlık uzmanının rehberliğinde kullanılmalı ve etkili ve güvenli olduğundan emin olmak için dikkatle izlenmelidir.
Geleneksel tedavilere ek olarak, diyet değişiklikleri, takviyeler ve akupunktur ve kayropraktik bakım gibi alternatif tedaviler gibi OSB için önerilen birkaç alternatif tedavi vardır. Bazı kişiler bu tedavilerle başarı bildirmiş olsa da, bunların etkililiğini destekleyen sınırlı bilimsel kanıt vardır.
Otizm Spektrum Bozukluğu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Otizm Spektrum Bozukluğu tanısı için kullanılan özel bir test bulunmaz. Ancak doktor tarafından çocuğun gelişim süreci düzenli olarak takip edilerek tanı konulması mümkündür.
Hastalığı önlemenin herhangi bir yolu bulunmaz ve tedavinin amacı semptomları tanımlayarak gelişimin desteklenmesidir. Bu doğrultuda başvurulan tedavi seçenekleri aşağıdaki gibidir.
- Davranış ve iletişim terapisi: Tekrarlı ve istemsiz davranışların azaltmasına yardımcı olur. Çocuğun yeni beceriler kazanmasına destek verir.
- Eğitim terapisi: Yoğun planlanmış terapi sayesinde çocuğun öğrenme kabiliyeti desteklenir. Değişik aktivitelerle iletişim daha iyi bir seviyeye taşınır.
- Aile terapisi: Aile üyelerine otizm spekrum bozukluğuna bağlı semptomlar öğretilir ve çocukla doğru iletişim kurma noktasında bilgilendirme yapılır.
- İlaçlar: İlaç kullanımı otizm tedavisi için doğrudan bir yöntem değildir. Ancak hastalığa bağlı semptomların hafifletilmesine imkân tanır.
