Spor yaralanmalarının ardından ameliyatla ya da ameliyatsız tedavi edilen sporculara, aktif spor hayatına dönebilmeleri için bir fizik tedavi programının uygulanması gerekir. Kişiye özel, iyi planlanmış, sporcuya mümkün olduğu kadar aktif rol ve sorumluluk veren rehabilitasyon programları kişinin aktif spor hayatına dönmesinde büyük önem taşır.
Neden rehabilitasyon programı uygulanmalı?
Spor yaralanmalarının iyileşme süreci sporcuda fiziksel ve ruhsal kayıplara yol açabilmektedir. Yaralanmadan sonra birkaç gün dahi hareketten uzak kalan sporcuda güç, kuvvet, koordinasyon ve dayanıklılık kaybı yaşanmasının yanı sıra moral ve psikolojik açıdan sorunlar da ortaya çıkabilir ve bu durum sportif performansı doğrudan etkileyebilir. Bu nedenle sporcu yaralandıktan sonra bu kayıpların önüne geçmek amacıyla mümkün olan en kısa sürede egzersiz ve rehabilitasyon programlarına başlanması gerekir. Doğru planlanmış rehabilitasyon programları sporcunun kısa sürede sakatlıktan kurtulmasını ve aktif spor hayatına geri dönmesini sağlar.
Sporcuya özel rehabilitasyon programı nasıl oluşturulur?
Bilimsel esaslara uygun bir rehabilitasyon programını düzenlenirken sakatlığın yeri ve türüyle birlikte spor branşının niteliği, sporcunun yaşı, cinsiyeti, performans düzeyi ve yaralanmadan sonra ortaya çıkabilecek fiziksel ve moral kayıpları dikkate alınmalıdır. Buna göre oluşturulacak rehabilitasyon programının başlıca amaçları şu şekilde sıralanabilir:
- Ağrı ve şişliğin önlenmesi: Yaralanmadan sonraki ilk 2-3 gün içinde buz ve bandaj yapılarak uygulanır.
- Eklem hareket açıklığının giderilmesi: Aktif hareketin mümkün olamadığı durumlarda her gün belirli aralıklarla ve yeterli sayıda pasif eklem hareketleri yaptırılır.
- Kasların yeniden geliştirilmesi: Uygun egzersiz programlarıyla gerçekleştirilir.
- Dayanıklılığın geliştirilmesi: Yaralanmadan sonra mümkün olan en kısa zamanda performansı artıracak çalışmalara başlanması gerekir.
- Özgün becerilerin geliştirilmesi: Sporcunun yaralanması ve geçici bir süre için sahalardan uzak kalması fonksiyonel kayıplara ve sportif becerilerde azalmalara yol açacağı için özgün becerilerin geliştirilmesi çok önemlidir.
Hangi fizik tedavi yöntemleri kullanılır?
Spor yaralanmalarının iyileşme sürecinde erken veya geç dönemlerde fizik tedavi yöntemlerinden yararlanmak mümkündür. Spor yaralanmalarının erken döneminde en çok kullanılan fizik tedavi yöntemleri TENS ve ultrason cihazlarıdır. Ağrının azaltılması, ödem ve şişliğin giderilmesi için çoğunlukla ikisi birden uygulanır. TENS tedavisinde düşük şiddetli elektrik akımları, ultrason tedavisinde ise yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılır. Yüzeyel ve derin sıcak tedavi ajanları da sürecin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Bu amaçla enfraruj, hot pack gibi yüzeyel sıcak tedavi ajanlarının yanı sıra mikrodalga diatermi yöntemi ağrı ve kas spazmlarını azaltma ve eklem hareket açıklığını geliştirme açısından son derece faydalıdır.
Son yıllarda iki önemli tedavi yöntemi daha geliştirilmiştir. Bunlardan birincisi, şok tedavisi olarak da bilinen ve çok yüksek frekanslı ses dalgalarıyla uygulanan ESWT, ikincisi ise manyetik alan tedavisidir. Tüm bunların yanında kasları yeniden aktive etmek amacıyla elektrostimülasyon yöntemi de yaygın olarak kullanılmaktadır.
Günümüzde spora dönüş sürecini önemli ölçüde kısaltan ve havuz içi egzersizleri olarak da bilinen hidroterapi yöntemleri yeniden yaygınlık kazanmıştır. Hidroterapist eşliğinde havuz içinde yapılan yürüme, koşma ve sıçrama egzersizleriyle çok olumlu sonuçlar alınabilmektedir.
Rehabilitasyon ne zaman sona erer?
Yaralanan bir sporcu için en önemli soru işareti aktif spora ne zaman geri dönebileceğidir. Yeni ve hızlandırılmış rehabilitasyon programlarıyla bu süreç önemli ölçüde kısaltılmasına karşın zedelenen dokuların tam olarak iyileşmesi için belli bir zamana ihtiyaç vardır.
Tedavi ve rehabilitasyon sürecini tamamlayıp kendini spora dönmeye hazır hisseden bir sporcunun sahaya çıkış zamanını belirlemek için bir takım fonksiyonel değerlendirmeler gerçekleştirilir. Ardından saha içi testlere ve antrenmandaki performansın değerlendirilmesine geçilir. Zira bir sporcunun başarı düzeyini ortaya koyan en iyi gösterge sahadaki performansıdır. Müsabaka öncesi yapılan denemeler ya da laboratuvar testleri sporcunun durumu hakkında önemli bilgiler verirken sahaya dönmeye hazır olup olmadığını gösteren en önemli nokta sporcunun müsabaka sırasında gösterdiği performanstır.
Özetle spor yaralanmalarından sonra ve geniş kapsamlı bir rehabilitasyon programının uygulanması zorunludur. Her sporcunun kişisel gereksinimi birbirinden farklı olduğu için rehabilitasyon programı oluşturulurken bunların tümü göz önüne alınmalı ve kişiye özel bir rehabilitasyon programı hazırlanmalıdır.
Uzm. Dr. Tufan ÖZDEM
Fizik Tedavi Rehabilitasyon
Egepol Hastanesi, İzmir’de tercih edilen, güvenilir ve saygın sağlık kurumlarındandır. Profesyonel kadrosu ve modern medikal ekipmanlarıyla hastalarına güvenilir tedavi seçenekleri sunar. Hasta bakımı ve takibinde de ön plana çıkan Egepol hastanesi, hasta odaklı yaklaşımı ve etik değerlere bağlılığı ile de tanınmaktadır. Sağlık sorunlarınıza çözüm bulmak ve uzman bir bakım almak için Egepol Hastanesi her zaman yanınızda. Size en iyi sağlık hizmetini sunmak için buradayız.