Obsesyon, kişinin saçma olduğunu bildiği halde zihninden bir türlü uzaklaştıramadığı zorlayıcı ve ısrarcı fikir, düşünce, dürtü ve görüntülerdir. Obsesif kişi bazı düşünceleri kafasından istese de uzaklaştıramaz. Kişiler bu düşünceleri sebebiyle geçici rahatlamaya ya da kaçınmaya başvururlar ve bir takım davranış ritüelleri geliştirirler. Bu geliştirdikleri davranışlar ise kompulsiyonlardır.
Kompulsiyonlar istemsiz gelen düşünceleri rahatlatmak amacıyla tekrar tekrar yapılan davranışlardır. Kompulsiyonlar çoğu zaman hayatı kısıtlayan, kişiyi sosyal ortamlardan uzaklaştıran ve çok fazla vakit alan davranışlardır. Bu davranışlar tekrarlandıkça çoğalır ve zaman içinde takıntı hastalığı dediğimiz Obsesif Kompülsif Bozukluğa (OKB) neden olur. OKB halk arasında takıntı hastalığı olarak da bilinir.
OKB kişinin hayatını nasıl etkiler?
Engel olunamayan düşünce, görüntü ve korkular yoğun bir stres yaratır ve sonucunda kişi bu ritüelleri düzenli olarak sıklıkla tekrarlamaya başlar. Örneğin evden çıkmadan ocağı 20 kez kontrol edebilir ya da bir yeri defalarca temizleyebilir. Kişi bu davranışları, keyif almasa da kendisinden emin olamadığı ve altında yatan belirsizliğe tahammül edemediği için tekrarlar. Davranışın tekrarı bittikten sonra kısa süreli rahatlar. Fakat daha sonra düşünceler geri geldiğinde kompulsiyonlar tekrar eder. Kişinin semptomları tetikleyen veya daha da kötüleştiren durumlardan kaçınmaya çalışması ya da anlık rahatlatacak madde ve alkolle kendisini tedavi etmeye çalışmasının ise hiçbir faydası olmayacaktır.
Takıntılar neden oluşur?
Araştırmalar bu bozukluğun çoğunlukla ergenlik döneminde veya 20-30’lu yaşlarda başladığını ve çoğunlukla kadınlarda görüldüğünü göstermiştir. Birçok nedeni olmakla birlikte genellikle stresin ve bir takım travmatik olayların hastalığı tetiklediği ya da daha kötüleştirdiği üstünde durulmaktadır. Bazı hastaların ailesinde ve birinci derece akrabalarında da aynı hastalığın görülmesi, genetik etkenin de üzerinde durulmasına neden olmaktadır.
Beyin üstünde yapılan araştırmalarda ise hastaların beyninin bazı bölgelerinde ve özellikle de içindeki sinirsel iletişimde rol oynayan serotonin dengesinin salgılanmasında birtakım bozuklukların saptanması, bu durumun OKB’nin nedenlerinden biri olabileceği yönünde araştırmalara yol açmıştır. Öte yandan yapılan birçok araştırmaya göre çocukluk çağı travmaları da (cinsel, fiziksel istismar, şiddet) OKB’nin oluşumunda önemli rol oynamaktadır.
Geçmişten gelen bu travmatik yaşantılar zaman içerisinde bir takım dışsal faktörlerle birleşip obsesif kompulsif bozukluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Tabii bazı kişilik yapıları da OKB’nin gelişmesinde önemli rol oynamaktadır. Örneğin mükemmeliyetçi, çok fazla kural ve ritüele sahip kişilerin OKB’ye yatkın olduğu gözlemlenmektedir.
Belirtileri nelerdir?
OKB’de bir takım tekrarlayan davranış belirtileri vardır. Tekrar tekrar temizlenmek, yıkanmak veya bir yeri silmek, birtakım kontrolleri üst üste yapmak, sürekli bir şeylerin düzenli olmasında ısrarcı olmak ve bu konu yüzünden yoğun kaygı duymak, belirli miktarda besin ya da sıvı tüketmekte ısrarcı olmak gibi davranışlar obsessifler tarafından gerçekleştirilir.
Nasıl tedavi edilir?
OKB’nin tedavisi psikoterapi ve gerek duyulduğunda ilaç kullanımıdır. Klinik psikolog ya da bir psikiyatrist, etkili bir psikoterapiyle semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olur. Bu sayede günlük hayat ve ruhsal denge daha az etkilenir. Tedavi süresi hastalığa ve uzmana bağlı olarak değişebilir. Psikoterapi de ise bilişsel davranışçı terapisi yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bu tedaviyle kişiye farklı bir bakış açısının kazandırılması, düşünme ve davranışlardaki problemlerin iyileştirilmesi, ritüellerin bir işe yaramadığı algısının kazandırılması, bu davranış ve takıntılı düşüncelere sahip olmadan ya da zorlayıcı davranmadan tepki vermenin öğretilmesi amaçlanmaktadır. Psikoterapinin içinde olan maruziyet tedavisi OKB’de kompulsiyonların azaltılmasında yardımcı olur.
Uzm. Psk. Ege Ece BİRSEL
Klinik Psikoloji
Egepol Hastanesi, İzmir’de tercih edilen, güvenilir ve saygın sağlık kurumlarındandır. Profesyonel kadrosu ve modern medikal ekipmanlarıyla hastalarına güvenilir tedavi seçenekleri sunar. Hasta bakımı ve takibinde de ön plana çıkan Egepol hastanesi, hasta odaklı yaklaşımı ve etik değerlere bağlılığı ile de tanınmaktadır. Sağlık sorunlarınıza çözüm bulmak ve uzman bir bakım almak için Egepol Hastanesi her zaman yanınızda. Size en iyi sağlık hizmetini sunmak için buradayız.